Is loten democratischer dan kiezen?

Ronald de Vries. 04.12.2024

 

 

In het klassieke Athene kende men geen gekozen volksvertegenwoordigers in wetgevende organen.

Een zitting van de Volksvergadering was een open bijeenkomst voor maximaal 6000 van de in totaal ca. 30.000 burgers, die allen spreek- en stemrecht hadden.

De Nomotheten (letterlijk: wetopstellers) en de leden van de Volksrechtbanken, die betrokken waren bij de herziening van wetten, werden geselecteerd via loting.

De Atheners hadden volledig vertrouwen in het politieke oordeelsvermogen van gewone burgers en waren ervan overtuigd dat loting het beste middel was om een ‘aselecte’ steekproef, een goede dwarsdoorsnee van de burgerij, te krijgen.

 

Tegen ons stelsel van gekozen beroepspolitici zouden ze hoogstwaarschijnlijk zeer vreemd aangekeken hebben. Dit stelsel dat bij ons vanaf het einde van de 18e eeuw bij ons ingeburgerd is geraakt, werd ontworpen om de gewone man buiten de politieke besluitvorming te houden en leidt vrijwel onvermijdelijk tot een aristocratie van wetgevers. Op deze wijze raken de belangen van grote groepen in de samenleving volledig uit zicht en maakt de bestaande klassentegenstellingen  moeilijk overbrugbaar.

 

De recente experimenten met, via loting samengestelde, Burgerberaden, bijvoorbeeld de Convention Citoyenne pour le Climat in Franrijk (2019), laten zien dat gewone burgers, als ze de tijd (9 maanden) en de nodige faciliteiten krijgen opvallend radicaal en lange-termijn-gericht zijn! Er zal hun ruimte geboden moeten worden om uitgebreid onderzoek te doen. Daartoe is het nodig dat ze eventueel vrijgesteld worden van werk en presentiegeld ontvangen, zoals dat ook in Athene gebeurde.

 

De Atheners gebruikten loting ook bij het selecteren van uitvoerende ambtenaren, behalve voor een kleine groep van gespecialiseerde  functionarissen, zoals generaals en schatbewaarders, die werden gekozen. Het lijkt in de huidige meer gecompliceerde samenleving niet zo’n goed idee om alle ambtenaren via loting aan te wijzen of door de burgers te laten kiezen. Wel valt te denken aan een selectiecommissie van gewone burgers, die coördinerende ambtenaren, wat de rol van ministers en wethouders idealiter zou moeten zijn, kiest uit een beperkt aantal kandidaten die door een sollicitatiecommissie zijn voorgeselecteerd.

 


Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.