"Roulatie, loting en besluitvorming na gezamenlijk overleg, [….] berustten niet enkel op een verondersteld gelijk vermogen om openbare ambten correct uit te oefenen. Ze werden ook onderdeel van een educatief politiek proces, een actieve paideia, ten einde vermogens te ontwikkelen om de kloof tussen de realiteit en het ideaal van de politieke gelijkheid zo klein mogelijk te maken.”

[Cornelius Castoriadis, ‘De democratie als procedure en als bestuursvorm’, vert. v. ‘La montée de l’insignifiance’, Parijs, 1996, p. 221–41]

Democratie in klassiek Athene was niet alleen een politieke structuur, maar ook een cultuur, een manier van leven. Het was de massale en frequente participatie in de instituties die in belangrijke mate die cultuur schiepen en die de instituties ook deed functioneren en in stand hield. Burgers maakten zich, al van jongs af aan in wijkorganen en later in de Volksvergadering een democratische mentaliteit en politieke vaardigheden eigen.

Op het marktplein, de agora informeerden en discussieerden zij met elkaar over de actuele politieke thema’s. Ook in klassiek Athene waren er rondtrekkende privé leraren die retorische vaardigheden onderwezen (wat alleen jongemannen uit rijke families konden betalen).

De Atheners noemden dat paideia (waar ons woord pedagogiek van afgeleid is), maatschappelijke vorming (Bildung), de ontwikkeling van morele kwaliteiten, van politiek onderscheidingsvermogen. Zo leerden de Atheners via dit vormingsproces op ‘natuurlijke’ wijze de benodigde vaardigheden om de argumenten van hun medeburgers die ze hen voorhielden in de wetgevende en rechtsprekende organen op waarde te schatten.