De Atheners hadden zich het recht toegekend om genomen besluiten en wetten van alle wetgevende organen, de Boulè, de Volksvergadering en de Volksvergadering terug te draaien. Besluiten van de Volksvergadering en wetten van de Nomotheten konden ook ingetrokken of herzien worden.

De Volksvergadering kon voor de tweede keer een zitting beleggen waarbij opnieuw naar een bepaalde zaak werd gekeken en een eerder genomen besluit kon worden ingetrokken of vervangen. Daarvan zijn in de vijfde eeuw situaties bekend. Spraakmakend is bijvoorbeeld het besluit in 428, waarbij de Atheners nog maar net kunnen voorkomen dat de gehele manlijke bevolking van het opstandige Mythilene, de hoofdstad van Lesbos, terecht wordt gesteld en de vrouwen en kinderen als slaaf afgevoerd. Er was een tweede zitting van de Volksvergadering een dag later voor nodig om het eerste besluit na een heftige discussie te overrulen. De boodschappers die het herzien besluit aan de generaals ter plekke moesten overbrengen, arriveerden nog net op tijd. Uiteindelijk werden wel 1000 leiders van de opstand die al in Athene gevangen zaten wel geëxecuteerd.

Een besluit dat de Volksvergadering was genomen of een wet die door de Nomotheten was aangenomen, kon tot een jaar na dato worden teruggedraaid. Vanaf 415 v. Chr., kort na het laatste ostracisme, kon iedere burger een proces via grafè paranomon (proces tegen een wet) aanspannen tegen een indiener van een wetsvoorstel, dat strijdig was met een bestaand wet of bij nader inzien als onverstandig werd beoordeeld.  Ook wetten die al maximaal 1 jaar in weking waren, konden worden ageëxecuteen.

Via de grafè paranomon kon een Volksrechtbank een wet van de Volksvergadering of van de Nomotheten definitief terugdraaien. Hierna bestond er geen beroepsmogelijkheid meer. Zij had een tweeledige functie:

1. de herziening van wetsvoorstellen en wetten die strijdig werden geacht met bestaande wetten of die als ondeugdelijk werden beschouwd.

2. bescherming van het volk tegen sprekers die hen probeerden te misleiden. Als de Volksvergadering een ongeschikt wetsvoorstel aannam, dan verweet men dat  de indiener ervan! Sommigen beschouwen de procedure als de opvolger van het schervengericht (ostracisme), waarbij een medeburger voor 10 jaar uit de stad verbannen kon worden.

In Nederland waar, anders dan in bijvoorbeeld Duitsland en de Verenigde Staten, wetten feitelijk niet door een rechtsprekend orgaan aan de Grondwet worden getoetst, hoewel dat formeel wel kan, omdat men bang is dat de rechterlijke macht zich dan met wetgeving bemoeit, wordt al langer gepleit (bijvoorbeeld door Femke Halsema en de staatsrechtgeleerde Paul Bovend’Eert). Dat zou een goed idee zijn als een democratisch orgaan, bijvoorbeeld een door loting samengestelde jury van vrijwilligers en niet zoals nu bij ons, een handjevol niet representatieve beroepsjuristen die taak toegewezen kreeg. 

De ophef die ontstond toen Urgenda namens groepen ongeruste burgers de regering beschuldigde van wetsovertreding, in dit geval het niet nakomen van een verdrag dat zij had ondertekend, heeft volgens mij niets te maken met toetsing van wetten aan andere wetten, wat een politieke functie zou zijn, maar alles met het nagaan of de overheid haar afspraken wel nakomt. Ook zouden deze zaken, net als in Athene en tegenwoordig België en de VS, meer legitimiteit krijgen als hier ook ingelote jury’s aan het werk gezet worden. Als ergens de wijsheid van de massa werkt, is het in gevallen waar de ware toedracht opgespoord moet worden. [James Surowiecki, The Wishdom of Crowds, 2004]